Dames en heren, mag ik u voorstellen aan een derde soort, en daarmee misschien een vierde veroorzaken: opinieartikels over opinieartikels over zulke artikels.
Vandaag las ik op DeRedactie.be een artikel van Cathérine Ongenae (vind het artikel hier). Naast de algemene, veroordelende teneur van het artikel die spreekt uit de sarcastische humor ( "Om een lang verhaal kort te maken: ze lijkt niet meer op Renée Zellweger. Ook niet een heel klein beetje. Ze heeft een ander gezicht. Omdat ze nu ouder is, en gelukkig, zegt ze. Ik mag hopen dat ik nooit gelukkig oud word, ik zou mijn gezicht graag houden.") is het een geweldig staaltje ironie.
Ik vraag me zelfs af of het misschien zo bedoeld is, en dat de journaliste daar later mee naar buiten zal treden. Ik vrees er echter voor.
Cathérine Ongenae vraagt zich af hoe het komt dat de fascinatie voor het veranderde uiterlijk van Zellweger zo groot is, ondanks het feit dat zovele andere actrices haar voor gingen. Ze stelt dat aan de basis van de grote hoeveelheid aandacht die er aan besteed wordt, zou kunnen liggen dat Zellweger als een model voor anderen gezien wordt. Sterker nog, de actrice is volgens haar een model voor vrouwen. Daar ligt een belangrijk verschil, een verschil dat vragen oproept met betrekking tot verantwoordelijkheid. Een verschil dat Ongenae niet helemaal lijkt te erkennen.
Verder in haar artikel komt ze tot haar standpunt, hetgeen waardoor ik deze post ben begonnen.
Volgens Ongenae is Zellweger een rolmodel voor (jonge) vrouwen en meisjes. Ze neemt meermaals het woord vrouwonvriendelijk in de mond en zoals de titel van haar opiniestuk stelt, beschouwt ze Zellweger als verraadster, als rolmodel dat (ik citeer) 'overgelopen is naar de andere kant'. Ze stelt de vraag hoe we jonge meisjes moeten uitleggen dat Renée Zellweger, hun 'rolmodel', haar uiterlijk heeft laten veranderen.
Vrouwen worden altijd beoordeeld en veroordeeld omwille van hun uiterlijk. Als ze niet voldoen aan het schoonheidsideaal, worden ze in het beste geval willens nillens gebombardeerd tot 'rolmodel', tot (ik citeer Ongenae) 'gezicht van de vrouwelijke strijd tegen perfectie'. In welke mate is deze onvrijwillige labeling minder vrouwonvriendelijk, dan hen veroordelen omwille van dat niet zo ideale uiterlijk? In welke mate is iemand in een rol drukken, beter dan hem/haar veroordelen omdat hij/zij niet in een ander soort rol past, in dit geval de vrouw met de ideale uiterlijke kenmerken? In welke mate is het opdringen van een maatschappelijke verantwoordelijkheid met betrekking tot (en dit wil ik luid en duidelijk benadrukken) iemands uiterlijk wel vrouwvriendelijk, of emanciperend? Ik wil het zelfs niet per se over vrouwvriendelijkheid hebben, ik heb het liever over mensen in het algemeen. Laat ons zeggen: mensvriendelijkheid. Volgens mij is dit labelen, dit opzadelen met een vermeende rol, niet veel mensvriendelijker dan het veroordelen van die persoon omwille van zijn 'falen' om een andere maatschappelijke of sociale rol te vervullen. En dan nu mijn belangrijkste punt: is iemands uiterlijk iets maatschappelijk? Draagt Zellweger enige verantwoordelijkheid ten opzichte van meisjes, als het op haar uiterlijk aankomt?
Volgens mij wordt Zellweger misschien beschouwd als een rolmodel, maar is zij dit daarom zeker niet. Als het op uiterlijk aankomt, stel ik me grote vragen bij die verantwoordelijkheid die in onze samenleving op mensen gelegd wordt, in casu op vrouwen.
Vrouwen die bepaalde esthetische keuzes maken, en ik kan hiervan meespreken sinds ik mijn neuspiercing liet zetten, krijgen - naast een aantal 'normale' positieve of zelfs minder positieve reacties - vaak een aantal reacties die van eenzelfde, bedenkelijke soort zijn. Het is de soort waarbij ze onrechtstreeks gewezen worden op het feit dat hun uiterlijk gemeengoed is. Hun uiterlijk behoort hen niet volledig toe. Ditzelfde gebeurt bij vrouwen die hun haar kort laten knippen (ook hierover kan ik meespreken), vrouwen die tattoos hebben, vrouwen die zwaarlijvig zijn, vrouwen die ervoor kiezen om hun lichaamsbeharing te laten voor wat ze is, vrouwen die een kledingstijl hebben die niet zo 'vanzelfsprekend' is, vrouwen die 'te oud' of 'te dik' zijn voor bepaalde kledij, zwarte vrouwen die hun natuurlijke haar dragen, Indische vrouwen die hun huid niet ontkleuren, grote vrouwen die hakken willen dragen, enzovoorts. Ook hier wil ik zeker niet uitsluiten dat dit eveneens voor mannen geldt. Ook aan mannen worden bepaalde uiterlijke verwachtingen gesteld, hiervan getuigt bijvoorbeeld het idee dat mannen die veel om hun uiterlijk geven, vrouwelijk zouden zijn. Hoeveel vrouwen zich negatief uitlaten over al dan niet hypothetische mannen die ervoor kiezen zich te ontharen, het is verbazingwekkend. Maar omdat Renée Zellweger een vrouw is, en ikzelf ook waardoor ik een beetje uit eigen ervaring kan spreken, wil ik het nu bij vrouwen houden.
Het uiterlijk van vrouwen wordt gezien als deel van een decor. Iedereen moet haar steentje, of lichaampje, bijdragen aan een groot idealistisch decor, en draagt daartoe een verantwoordelijkheid. Die verantwoordelijkheid stel ik in vraag. Het uiterlijk van mensen is volgens mij iets dat tot hen behoort. Net als bijvoorbeeld hun seksuele voorkeur.
De volgende keer dat je jezelf wijsmaakt dat 'zij daar wel mee wegkomt, maar ik/zij niet'. De volgende keer dat je een vrouwenblad ziet of koopt met als kop 'Maak je lichaam bikiniklaar', insinuerend dat er lichamen bestaan die niet bikini-waardig zijn. De volgende keer dat je je dood schaamt omdat je je benen bent vergeten te ontharen, of jezelf zelfs een bepaalde situatie of activiteit ontzegt omwille daarvan. De volgende keer dat je een opmerking wil maken over een zelfzekere, zwaardere vrouw die strakke kledij draagt of die veel of ongezond aan het eten is. De volgende keer dat je een vrouw ziet die ervoor kiest zich niet te ontharen, en je voelt de neiging om daarover te oordelen. De volgende keer dat je een actrice die plastische chirurgie heeft ondergaan, hoofdschuddend bekijkt als gefaald rolmodel. Denk dan twee, misschien drie keer na, en maak de wereld écht een beetje mooier. Werk aan de binnenkant van dat decor, door te beginnen bij je eigen gedachten. Misschien dat dat wel meer positieve invloed zal hebben op de ontwikkeling van jonge vrouwen, en elke mens in het algemeen.
